Με βάση το ιστορικό παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναπτύξετε τους λόγους που οδήγησαν στον Εθνικό Διχασμό
Ο Εθνικός Διχασμός απεικόνιζε τη σύγκρουση των δύο αντιπάλων του Α'
Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιδεολογική, πολιτική αλλά και πολεμική σύγκρουση
στην Ευρώπη μεταφέρθηκε στο εσωτερικό της Ελλάδας: ο Βενιζέλος με τις
Συμμαχικές Δυνάμεις της Αντάντ, ο Κωνσταντίνος με τις Κεντρικές
Δυνάμεις∙ «Νέες Χώρες» εναντίον «Παλαιάς Ελλάδας».
Οταν ταχύτατα ο ευρωπαϊκός πόλεμος γενικεύθηκε, η Ελλάδα είχε δύο
επιλογές: είτε να τηρήσει ουδετερότητα, λύση που υποστήριζε το Παλάτι,
είτε να μπει στον πόλεμο συμμαχώντας με εκείνον που εξυπηρετούσε
καλύτερα τα ελληνικά συμφέροντα. Για τον Βενιζέλο, ήταν προφανές ότι τα
συμφέροντα της Ελλάδας ήταν συνδεδεμένα με τις Δυτικές Δυνάμεις και
κατεξοχήν τη Βρετανία, η οποία, ανεξάρτητα από την έκβαση του πολέμου
στην Κεντρική Ευρώπη, θα παρέμενε, σύμφωνα με την εκτίμησή του, κυρίαρχη
στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Βενιζέλος θεωρούσε αναπόφευκτο
τον πόλεμο με την Τουρκία, ενώ ταυτόχρονα εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο
της οριστικής διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η απόρριψη της
συμμαχίας με τη Γερμανία οφειλόταν στην εκτίμησή του ότι τα συμφέροντα
της Γερμανίας συνεπάγονταν στήριξη της Βουλγαρίας και της Τουρκίας,
δηλαδή των δύο βασικών εχθρών της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση,
οικονομικοί και γεωπολιτικοί λόγοι υπαγόρευαν, κατά τη γνώμη του, τη
συμμαχία με τη Βρετανία και τη Γαλλία.
Ο Κωνσταντίνος, θαυμαστής του γερμανικού πολιτικού προτύπου και με
ακλόνητη πεποίθηση στο αήττητο του γερμανικού στρατού, επηρεαζόταν από
τις συμβουλές τόσο της συζύγου του Σοφίας, αδελφής του Κάιζερ, όσο και
του υπουργού των Εξωτερικών Γ. Στρέιτ, καθηγητή του Διεθνούς και
Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η πολιτική ανάλυση του
Στρέιτ στηριζόταν στα δεδομένα της παραδοσιακής ευρωπαϊκής ισορροπίας
δυνάμεων, η οποία τασσόταν υπέρ της διατήρησης τόσο της Αυτοκρατορίας
των Αψβούργων όσο και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Βασικό κριτήριο για
την επιλογή στρατοπέδου ήταν εξάλλου ο κίνδυνος του πανσλαβισμού.
Θεωρώντας σημαντικότερη απειλή τον πανσλαβισμό, ο Κωνσταντίνος εκτιμούσε
ότι τα συμφέροντα της Ελλάδας ευθυγραμμίζονταν με εκείνα των Κεντρικών
Δυνάμεων. Ωστόσο, στην ασφυκτική πίεση του Γουλιέλμου Β' να προσχωρήσει η
Ελλάδα στον συνασπισμό της Γερμανίας, ο βασιλιάς επέμεινε στην πολιτική
της ουδετερότητας ως τη μόνη που θα διασφάλιζε την Ελλάδα από το κόστος
ενός ριψοκίνδυνου και εν τέλει μάταιου πολέμου.
Αυτό που θα συγκλονίσει όμως την ελληνική κοινή γνώμη θα είναι η
παράδοση της Καβάλας και του 4ου Σώματος Στρατού στους Βουλγάρους. Η
άρνηση του Κωνσταντίνου να κινηθεί εναντίον των Βουλγάρων αποτέλεσε την
κρίσιμη καμπή για την απόφαση του Βενιζέλου. Στις 26 Σεπτεμβρίου / 9
Οκτωβρίου θα σχηματίσει προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη με πυρήνα
της τη λεγόμενη «τριανδρία» (Ελ. Βενιζέλος, Π. Δαγκλής, Π.
Κουντουριώτης). Με αυτή την επαναστατική πράξη του Βενιζέλου, ο Εθνικός
Διχασμός αποκτά πολύ πιο συγκεκριμένη μορφή: η Ελλάδα διχάζεται σε δύο
κράτη.
Πηγή
Εφημερίδα το Βήμα Χριστίνα Κουλούρη καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
