-
Mε βάση το παρακάτω παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναπτύξετε τη συνθήκη της Λοζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών
Στη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης συζητήθηκε η υποχρεωτική και όχι απλώς η εθελούσια ανταλλαγή των μειονοτήτων που βρίσκονταν στο έδαφος Ελλάδος και Τουρκίας. Η υποχρεωτική ανταλλαγή αποτελούσε αναγνώριση της αδυναμίας προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων. Η ανταλλαγή -και μάλιστα υποχρεωτική- του μουσουλμανικού στοιχείου από την Ελλάδα ήταν μονόδρομος, για να υπάρξει μια στοιχειώδης εθνοτική ισορροπία μεταξύ των δύο κρατών που θα απέτρεπε νέες πολεμικές περιπέτειες.
Αλάνθαστο κριτήριο για την ανταλλαγή υπήρξε το θρήσκευμα των πληθυσμών. Η ύπαρξη ελληνόφωνων μουσουλμάνων (π.χ. Τουρκοκρητικοί) και τουρκόφωνων χριστιανών ορθοδόξων (π.χ. Καραμανλήδες από την Καππαδοκία) θα δημιουργούσε σοβαρά εμπόδια κατά την υποχρεωτική ανταλλαγή εφ’ όσον επιλεγόταν άλλο κριτήριο, π.χ. γλώσσα ή καταγωγή.
Στην ανταλλαγή περιελήφθησαν 190.000 Ελληνες έναντι 355.000 Τούρκων. Από πλευράς αριθμών η σύμβαση για την ανταλλαγή των πληθυσμών εμφανίζεται ετεροβαρής για την Τουρκία. Σε αυτούς, όμως, τους αριθμούς πρέπει να προστεθούν και 950.000 Ελληνες που εγκατέλειψαν την Τουρκία μεταξύ Αυγούστου και Δεκεμβρίου 1922 για να αποφύγουν τη σφαγή. Για την Τουρκία το κέρδος ήταν ότι διασφάλιζε και νομικά ότι κανένας από τους Ελληνες πρόσφυγες της καταστροφής του 1922 δεν θα επέστρεφε πίσω. Παράλληλα, η μεν Τουρκία αποκτούσε θρησκευτική ομοιογένεια, ενώ η Ελλάδα, πέραν της θρησκευτικής, αποκτούσε και φυλετική ομοιογένεια. Επιπλέον, το ελληνικό κράτος είχε στη διάθεσή του εκτεταμένες γαίες να αποκαταστήσει τους πρόσφυγες. Τα σημεία αυτά δεν μείωναν την τραγικότητα του γεγονότος της υποχρεωτικής ανταλλαγής, όπως τη βίωσαν σε ατομικό επίπεδο εκατοντάδες χιλιάδες άτομα και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου.
πηγή
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2013 από
Του ΑΓΓΕΛΟΥ Μ. ΣΥΡΙΓΟΥ, Δικηγόρος, επ. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
